Nastał nowy rok i w życie weszły kolejne przepisy tzw. śląskiej uchwały antysmogowej, dotyczące eliminacji z naszej przestrzeni najbardziej przestarzałych (10-letnich i starszych) kotłów. Wpisuje się to w ogólnopolską akcję wymianów źródeł ciepła na ekologiczne, co najaktywniej wspiera rządowy program Czyste powietrze. Zresztą od 1 stycznia nie można już w jego ramach uzyskać pieniędzy na nowy piec węglowy, choć oczywiście istnieje możliwość rozliczenia takiego zakupu, ale tylko pod warunkiem, że urządzenie zostało nabyte i zamontowane do końca poprzedniego roku - nie wystarczy więc faktura sama faktura. Okazuje się, że wśród osób korzystających z Czystego powietrza i tak najpopularniejszym wyborem są piece gazowe (ok. 44,5 procent beneficjentów), a w dalszej kolejności kotły na biomasę (20 procent), pompy ciepła (17,4 procent). Nowością w tym roku jest dofinansowanie kupna tzw. kotłów dwupaliwowych, w których można palić pelletem drzewnym oraz zgazowywać drewno. Wkrótce ma zostać także uruchomiony program Moje ciepło, w ramach którego będzie można uzyskać dofinansowanie do pomp ciepła w nowo wybudowanych domach (zarezerwowano na ten cel 600 milionów złotych). Na przełomie pierwszego i drugiego kwartału ma ruszyć program Ciepłe mieszkanie, mający ograniczać powstawanie smogu w budynkach wielolokalowych.

Bo zaznaczmy, iż program Czyste Powietrze odpowiada na potrzeby jedynie właścicieli domów jednorodzinnych. Obecnie program oferuje różne dofinansowanie w zależności od zamożności wnioskodawców: w pierwszej części są to osoby o dochodach do 100 tys. zł rocznie i dla nich przewidziana jest dotacja podstawowa do 30 tys. złotych, z kolei wnioskodawcy o przeciętnym wynagrodzeniu do 1564 złote w gospodarstwie wieloosobowym i 2189 złotych w jednoosobowym mogą otrzymać do 37 tys złotych i wreszcie - to inna tegoroczna nowość - osoby o dochodach odpowiednio 900 zł i 1260 zł będą mogły starać się o zwrot 90 procent kosztów kwalifikowanych dokonanej inwestycji, a w praktyce do 69 tysięcy złotych.

Ponadto, w wyniku doświadczeń z dotychczasowego wdrażania Czystego powietrza oraz uwag zgłaszanych przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej, organizacje branżowe i pozarządowe, zmodyfikowano niektóre zapisy we wszystkich częściach programu i jego załącznikach. Najważniejsze ze zmian, które będą w tym roku obowiązywać to: uwzględnienie możliwości finansowania, gdy łączy się ono z gminnymi programami parasolowymi, w których wnioskodawca nie staje się właścicielem kotła do zakończenia okresu trwałości; umożliwianie dłuższej realizacji projektu, gdy opóźnienie rozliczenia wynika z przesunięcia terminu przyłączenia gazu przez operatora; doprecyzowanie wymagań dla przewodów kominowych w przypadku kotłów na paliwo stałe, ze względów bezpieczeństwa oraz wspomniane dopuszczenie kotłów dwupaliwowych na drewno kawałkowe i pellet, jako zgodnych z celami programu. Te zmiany zostały już zaopiniowane przez ministerstwo klimatu i środowiska oraz przyjęte przez radę nadzorczą Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Obecnie trwają jeszcze poprawianie dokumentacji programowej, co jest konieczne do uruchomienia naboru na nowych warunkach.

Te wszystkie działania mają stopniowo zmieniać na lepsze powietrza w naszym otoczeniu, a jak dobrze wiemy jest co poprawiać, zwłaszcza w Zabrzu. W jednym z ostatnich rankingów Polskiego Alarmu Smogowego, nasze miasto zostało ujęte w klasyfikacji miejscowości z największa liczbą dni smogowych, a więc takich, w których następuje przekroczenie dobowe poziomu dopuszczalnego pyłu PM. Na niechlubnej liście za rok 2020 (opublikowano ją kilka tygodni temu), Zabrze - wraz z Rybnikiem - znalazło się na czternastym miejscu, z 48 takimi dniami, podczas gdy krajowa średnia wynosi 35 dób. Najgorzej pod tym względem jest zaś w Nowym Targu (90 dni!), który także ma najbardziej rakotwórczą atmosferę. 

Tekst ukazał się w Głosie Zabrza i Rudy Śląskiej (nr 1 z 5 stycznia 2022 roku) na kolumnie W STRONĘ NATURY, która jest współfinansowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Treści zawarte w publikacji nie stanowią oficjalnego stanowiska organów Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.