Z górą trzydzieści lat od rozpoczęcia budowy, po zainwestowaniu setek milionów złotych, władze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego zdecydowały się jednak wyburzyć niedoszłe Akademickie Centrum Medyczne w Zabrzu-Maciejowie. Pomnik PRL-owskiej gigantomanii, określane mianem największego skandalu inwestycyjnego epoki ma zniknąć z krajobrazu miasta w najbliższych miesiącach. Koszt wyburzenia 12-piętrowego kolosa szacuje się wstępnie na 3 miliony złotych. Długo oczekiwane przez zabrzan wydarzenie zbiegnie się prawdopodobnie z zakończeniem procesu byłych władz uczelni, oskarżonych o niegospodarność w związku z budową tego szpitala.

Przypomnijmy, że decyzja o wyborze wykonawcy inwestycji (początkowo Szpitala Gliwice-Zabrze) zapadła w roku 1977. Ówczesny wicewojewoda katowicki, Zdzisław Gorczyca zatwierdził kwotę potrzebną do jej prowadzenia (1,700 mln złotych) na osiem lat. Najnowocześniejszy szpital w Polsce, wznoszony na 40-hektarowej działce miał mieć 32 oddziały, 1500 łóżek i pracować w nim miało 3 tysiące osób.

Niekończąca się historia

Sześć lat później zaawansowanie prac budowlanych, które pierwotnie planowano ukończyć w 1989 roku, wynosiło zaledwie 8 procent, zaś koszt budowy z powodu inflacji wzrósł do ponad 6 mld złotych. Budowę po raz pierwszy wstrzymano w 1991 roku. Dwa lata później profesor Zbigniew Religa, jeden z głównych orędowników inwestycji, rozpoczął bezskuteczne zabiegi o pozyskanie zagranicznych funduszy na Międzynarodowe Centrum Medyczne. Tymczasem wstrzymana budowa generowała kolejne koszty na zabezpieczenie. W 1996 roku Religę wybrano rektorem Śląskiej Akademii Medycznej, a uczelnia przejęła rolę inwestora i wybrała francuskiego wykonawcę. Budynek należało jednak przeprojektować, a koszty budowy wzrosły do 600 mln złotych. Trzy lata później, po zabiegach Religi (świeżo mianowanego ministra zdrowia) o dotację z budżetu, uczelnia z pompą wznowiła budowę - jednak pieniądze starczyły zaledwie na zabezpieczenie obiektu. W 2007 roku później władze uczelni zaczęły szukać kupca na 12-piętrowego kolosa, liczącego 80 tysięcy metrów kwadratowych powierzchni. Pogłoski o planach przebudowy ACM na największe więzienie w kraju nie potwierdziły się.

Dwa lata wcześniej prokuratura okręgowa w Katowicach wszczęła śledztwo w sprawie ACM. Pod koniec 2008 roku na ławie oskarżonych zasiedli: rektor ŚUM w latach 1999-2005, Tadeusz W., były dyrektor administracyjny uczelni, Adam S. oraz kwestor Stefania B. Zarzuty dotyczą niegospodarności na szkodę uczelni na sumę ponad 50 milionów złotych. Tymczasem rzeczoznawcy jednoznacznie stwierdzili, że obiekt należy wyburzyć. Senat ŚUM podjął wreszcie uchwałę zezwalająca na rozbiórkę. Uczelnia zleciła opracowanie kolejnej dokumentacji technicznej (na tym przedsięwzięciu zarobiły już dziesiątki ekspertów), tym razem mającej na celu oszacowanie kosztów tego przedsięwzięcia.

Szukanie winnych

W tej niekończącej się historii zadziwia stałe zrzucanie winy przez władze uczelni na czynniki „zewnętrzne”. Jednym z takich rzekomych winowajców jest gmina Zabrza. W piśmie z 14 lutego br. prorektor ŚUM, prof. Przemysław Jałowiecki informuje: „Uczelnia już od roku 2006 występowała do władz Miasta Zabrze w sprawie planu zagospodarowania przestrzennego, którego zapisy determinują dalsze działania uczelni. Ostatnie pismo w w/w sprawie skierowane w dniu 25.05.2010 r. do Wydziału Strategii i Rozwoju Miasta zawierało wniosek o zmianę sposobu użytkowania działek na cele komercyjne.”

- Dla tego obszaru rzeczywiście nie ma planu zagospodarowania przestrzennego, bo od „zawsze” przeznaczony był pod ACM. Wspomniany wniosek ŚUM, pierwszy, jaki uczelnia złożyła, uwzględniliśmy w nowym projekcie studium do planu, który wyłożony jest obecnie do publicznego wglądu, wpisując tam, zgodnie z życzeniem ŚUM, cele komercyjne. Opracowanie planu zagospodarowania trwa około dwóch lat – tłumaczy Zenon Rodak, zastępca naczelnika Wydziału Strategii i Rozwoju Miasta. – Nie rozumiem, dlaczego uczelnia nie zwróciła się od razu do Wydziału Budownictwa o decyzję o warunkach zabudowy. A mogła się starać nawet o kilka takich odrębnych decyzji, nie tylko na cele komercyjne, ale np. na cele rekreacyjne, czy budownictwa mieszkaniowego, co ułatwiłoby znalezienie potencjalnego kupca i inwestora.

W dotychczasowych działaniach uczelni wyraźnie brak profesjonalizmu. W myśl obowiązującego prawa budowlanego każdy ma prawo wystąpić o decyzję o warunkach zabudowy na dowolną działkę (nawet nie będąc jej właścicielem). Koszt pojedynczej decyzji to zaledwie 107 złotych, a uzyskanie takiego dokumentu trwa maksymalnie dwa miesiące!

Pytania bez odpowiedzi

Sumy „utopionych” w szpitalu-widmie pieniędzy, z powodu nieścisłości w rachunkach, nie byli w stanie dokładnie określić nawet śledczy, we wspomnianym, zbliżającym się do końca procesie. Tylko na prace budowlane, dotowanego przez podatników obiektu (bez kosztów wieloletniej ochrony pustostanu i spraw sądowych), uczelnia wydała ponad 200 mln złotych. Bliższych danych, z powodu specyficznego dla tej uczelni polityki informacyjnej nie udało nam się uzyskać. W szczególności interesujące jest, skąd borykająca się z trudnościami finansowymi uczelnia weźmie pieniądze na rozbiórkę? Zabrzanie martwią się, czy aby nie z planowanej sprzedaży darowanego wcześniej przez miasto budynku szpitalnego przy ul. Wyciska. Według zapewnień rektora Jałowieckiego, pieniądze te miały być wydane na budowę kampusu w Zabrzu Rokitnicy. Obietnice ŚUM na przestrzeni ostatnich lat wielokrotnie jednak pozostawały jedynie obietnicami.

ELŻBIETA SKWARCZYŃSKA-ADRYAŃSKA

fot. Paweł Franzke